شبکه بهداشت ودرمان چناران
خدادادی (کارشناس سلامت روان)
مهرماه 90
انواع مشکلات رفتاری:
کج خلقی
پرخاشگری
مشکلات رفتاری هنگام غذا خوردن
مشکلات در زمان لباس پوشیدن
مشکلات رفتاری داخل اتومبیل
رقابت خواهر و برادرها
ناخن جویدن
شب ادراری
کج خلقی:
کج خلقی كودك ممكن است واكنشي باشد كه كودك در قبال كوچكترين سرخوردگي از خود نشان مي دهد. ممكن است مانع كاري كه كودك ميل دارد انجام دهد، شوند، در اين حال كودك تحريك وعصباني مي شود و چيزهايي از اين قبيل مي گويد: "هيچ كس مرا دوست ندارد . هيچ وقت كسي چيزي به من نمي دهد. اما همه از من انتظاراتي دارند كه انجامش از عهده ام خارج است". ممكن است كودك دراين حال خود را به زمين بكوبد ، سرش را به زمين بزند، لگد بزند و توجهي به محيط اطراف نداشته باشد. در عصبانيت هاي معمولي ، اين حالت فقط يكي دو دقيقه طول مي كشد و با خسته شدن طفل برطرف مي شود و بعد از آن به مدت چند دقيقه به آهستگي هق هق مي كند و حتي اغلب ممكن است از حركتي كه كرده و عدم كنترلي كه نشان داده است ، پشيمان شود . ولي در حين عصبانيت نمي توان با استدلال طفل را آرام كرد ؛ زيرا در اين لحظات تماس كودك با محيط تا حدود زيادي قطع شده است. براي فهم لجاجت و بدخلقي كودكان و درمان آن بايستي تمايل كودك و انتظارات والدين را به خوبي شناخت و در جهت هماهنگ كردن آن اقدام كرد. حالت بد خلقي وعصبانيت كودك را مي توان به منزله دريچه اطميناني دانست براي برطرف كردن هيجانات شديدي كه طفل نمي تواند آنها را كنترل كند.
چگونه رفتار کنیم؟
*به رفتار مطلوب کودک توجه کرده و تشویق کنیم
*حملات کج خلقی بیشتر در زمانهایی که کودک گرسنه یا خسته است اتفاق می افتند
* به دنبال الگویی در رفتار کج خلقی کودک باشید
* سریعاً مداخله کنید
* کج خلقی را نادیده بگیرید
*اجازه ندهید کودک از هر گونه مسئولیتی توسط رفتار کج خلقی شانه خالی کند
*سعی کنید که آرام باشید و خود ر ا کنترل کنید
* بپذیرید که کودک شما ناراحت است ولی بعد از اینکه او آرام شد
*زندگی میسر خود را به سرعت باز خواهد یافت
*به کودک کمک کنید تا با گفتن کلمات احساسات خود را ابراز کند
پرخاشگری:
خشم و غيظ نمايانگر تعارض بين خود و شخصيت در حال رشد كودك با شخصيت و نگرشهاي والدين است.
هرگاه او بفهمد كه از طريق عصباني شدن به خواستههايش ميرسد و ميتواند توجه بسياري را به خود جلب كند و اضطراب در والدين به وجود بياورد خشم و غيظ خود را تكرار ميكند.
منشأ پرخاشگري خشم است، اگر خشم باعث آسيب رساندن به ديگران باشد به آن پرخاشگري گويند.
كودك پرخاشگر جيغ ميزند، به قصد اذيت ديگران فحاشي ميكند، اشيايي كه در دسترسش باشد ميشكند، با ديگران دعوا ميكند، نظم عمومي را برهم ميريزد به ديگران حملهور ميشود، از مدرسه فرار ميكند و آرامش كلاس را برهم ميريزد براي يافتن راههاي درمان هر عارضه و مشكل ابتدا بايد علت ايجاد و بروز هر مشكل را پيدا كرد و با علتيابي مسلم است كه درمان نيز سريعتر و منطقيتر انجام ميگيرد.
قبل از بيان علل پرخاشگري بايد بگوييم كه بسياري از رفتارها ممكن است به طور معمول پرخاشگري تلقي نشود اگر كودكي در را با لگد باز كند و با اين كار به شخصي كه پشت در ايستاده آسيب برساند. به اين كار پرخاشگري نميگوئيم مگر اينكه كودك از پيش بداند پشت در چه كسي ايستاده است.
پرخاشگري وسيلهاي از پرخاشگري خصمانه جدا است. پرخاشگري وسيلهاي رفتاري است در جهت رسيدن به هدفي، كه بيشتر پرخاشگريهاي بين كودكان كوچك از نوع وسيلهاي است كه اين نوع پرخاشگري به خاطر متعلقات است.
كودكان از يكديگر اسباب بازي ميقاپند، يكديگر را هل ميدهند تا با اسباب بازياي كه ميخواهند بازي كنند و به ندرت اتفاق ميافتد كه بخواهند به كسي آسيب برسانند.
علل پرخاشگري بسته به نوع شخصيت فرد متفاوت است و اما مهمترين علل پرخاشگري عبارتند از:
علل ارثي: بعضي از افراد پرخاشگر، پدر يا مادر يا اجدادشان زمينه پرخاشگري را دارند و به كودكان خود منتقل ميكنند. همان گونه كه خصوصيات جسماني مانند رنگ چشم- مو- قد و... منتقل ميشود خصوصيات رواني نيز منتقل ميشوند.
علل جسماني: بچههايي كه از نظر جسماني مشكلاتي مانند كم كاري يا پركاري بعضي غدد- مشكلات بينايي يا كم خوني و... دارند آمادگي بيشتري براي پرخاشگري دارند.
ناكامي: كودك تمايل به چيزي دارد ولي مانعي باعث ميشود كه به خواسته خود برسد، انسان يك سري نيازهايي دارد كه اگر مانعي براي ارضاي نيازهاي واقعي او به وجود بياوريم زمينه را براي پرخاشگري مهيا كردهايم.
يادگيري: گاهي كودكان پرخاشگري را از والدين- دوستان- فيلمهايي كه ميبينند و... تقليد كرده و ياد ميگيرند.
نابساماني خانواده: در خانوادههايي كه اختلاف و كشمكش باشد و دائم اعضاي خانواده از هم انتقاد كنند و محيط خانه ناامن و نامتعادل باشد زمينه براي پرخاشگري بيشتر است. جايي كه محبت، رأفت، انسانيت، لطف و صميميت، دلسوزي، خدمت به هم وجود دارد بچهها كمترين مشكل را پيدا ميكنند.
اعتياد يكي از والدين: مرد و زني كه معتاد باشند زمينه را براي پرخاشگري ديگران آماده ميكنند.
تنبيه بدني: تنبيه بدني يكي ديگر از دلايل پرخاشگري است- تنبيه به معني بيدار كردن- هشدار دادن- تذكر دادن يا محروم كردن موقت است نه به معني كتك زدن و تحقير كردن.
رفتار متضاد والدين: رفتار متضاد والدين زمينه را براي پرخاشگري ايجاد ميكند مثلا پدري كه دستور ميدهد و مادر برخلاف آن دستور عمل ميكند و بالعكس. هرچه تضاد بين والدين، خانه و مدرسه بيشتر باشد حالت پرخاشگري در كودك بيشترمیشود.
غيبتهاي طولاني والدين: پدراني كه براي مدت طولاني فرزندان خود را نميبينند و مادراني كه كمتر در منزل حضور دارند، اين عاملي است براي پرخاشگري كودكانشان.
- تبعيض بين خواهر و برادران از عوامل ايجاد پرخاشگري در كودكان است.
چگونه رفتار کنیم؟
*زمانی که کودک در برخورد با موقعیتهای مشکل ، رفتاری غیر از پرخاشگری نشان می دهد به او توجه کرده و او را تشویق کنید
*بعد از اینکه درگیری پایان یافت سعی کنید به کودک روشهای جایگزین دیگری را یاد بدهید
*تماشای تلویزیون را محدود کنید
*قرار گرفتن کودک در معرض پرخاشگری در زندگی واقعی را محدود کنید
*مطمئن باشید که پرخاشگری کودک به او در راه رسیدن به مقصد کمکی نمی کند
*سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید
*از محروم سازی موقت بلافاصله بعد از پرخاشگری استفاده کنید
*احساسات کودک خود را بشناسید ولی مطمئن شوید که او می داند پرخاشگری قابل قبول نیست
مشکلات رفتاری هنگام غذا خوردن:
-روالی را مشخص کنید که همه اعضای خانواده در آن درگیر باشند
- والدین و دیگر اعضای خانواده باید الگوی خوبی برای کودک باشند
-سعی کنید به هنگام تماشای تلویزیون غذا نخورید
- اجازه ندهید کودک اسباب بازی خود را سر میز غذا بیاورد
-اگر کودک رفتار نامناسب سر میز غذا نشان داد باید پیامد آن را فوراً تجربه کند
-به عنوان قانون کلی در صورتی که بیش از سه بار در طول یک وعده غذا مجبور شدید از محرومسازی موقتی استفاده کنید ، آن وعده برای کودک تمام شده خواد بود
-می توانید از طریق بازی ، اصول رفتاری صحیح را هنگام غذا خوردن با کودک تمرین کنید
مشکلات در زمان لباس پوشیدن:
Äاگر لباس پوشیدن هنگام صبح یک مشکل است ، لباسها را شب قبل بیرون بگذارید
Äبه کودک قدرت انتخاب بدهید ولی محدودیت داشته باشید
Ä فرصت و زمان کافی برای لباس پوشیدن به کودک بدهید
Ä لباس پوشیدن را با شوخی و تفریح همراه کنید
Äاز توجه کردن و توصیف ، زیاد استفاده کنید
Ä در کودکانی که صبحها به مهد کودک ، آمادگی و ... می روند یک برنامه منظم باید داشته باشیم
برای کودک 4 تا 5 ساله ، یک ساعت رومیزی در معرض دید بگذارید تا مدت زمانی که برای لباس پوشیدن نیاز دارد به او نشان دهد