ارزش های خبری( NEWS VALUES)

هر رویدادی را نمی توان خبر نامید، زیرا بسیاری از رویدادها ارزش انتقال به مخاطب را ندارند.
معیارها و شرایطی كه در ماهیت یك رویداد موجودند و بر مبنای آنها می توان رویداد را ارزشیابی كرد ارزش های خبری نام دارند.
اهمیت این ارزش ها به دلیل آن است كه خبرنگار را هم در سوژه یابی و تنظیم خبر یاری می دهد، هم به عنوان معیار مقایسه، ارزش گذاری و گزینش رویدادها برای انتشار توسط رسانه مورد استفاده قرار می گیرد.

1- دربرگیری (IMPACT):
رویداد وقتی واجد این ارزش است كه بر تعداد زیادی از افراد جامعه تاثیر داشته باشد یا موجب نفع یا زیان مادی یا معنوی گروهی از افراد جامعه شود.
مانند:
برای تمامی اتباع كشور كد ملی صادر می شود (مخاطب: تمام اتباع كشور)
پزشكان از مالیات معاف می شوند (مخاطب: پزشكان )
بیمه همگانی اصناف اجباری می شود (مخاطب: اصناف (
ذخیره آب شرب تهران تا یك ماه دیگر به پایان می رسد (مخاطب: ساكنین تهران (
بر مبنای مخاطبان هر رسانه، هر یك از این اخبار اهمیت و جایگاه خود را دارند.

2- شهرت(FAME) :
اشخاص حقیقی و حقوقی و حتی برخی اشیاء به دلیل معروفیت خود ممكن است ارزش خبری داشته باشند كه ممكن است مثبت یا منفی باشد.
همچنین ممكن است كسی یا چیزی فاقد این ارزش باشد ولی به واسطه خبری كه ما می دهیم، مشهور شود.
)مانند انتخاب حامد كرزای به ریاست دولت موقت افغانستان، وی را پیش از آن كسی نمی شناخت(
مثال ها:
رییس جمهور دیروز از آلمان باز گشت. رییس جمهور واجد ارزش شهرت
برج ایفل رو به انهدام است. برج ایفل واجد ارزش شهرت

3ـ برخورد(CONFLICT) :
این رویدادها حاوی برخورد به معنای حادثه، اختلاف، درگیری، منازعه و ... است
برخورد می تواند به صورت منفی (جنگ، سرقت، جنایت)، مثبت (مناظره دو فرد، مسابقه ورزشی)، فیزیكی (كتك (زدن، تصادف، زلزله ) یا غیر فیزیكی (اعتصاب و… ( باشد.
مثال ها:
تظاهرات دانشجویی كره جنوبی را فرا گرفت.
سقوط هواپیمای توپولف 159 كشته برجای گذاشت.
رقابت گروه های سیاسی در آستانه انتخابات شدت گرفت.

4ـ مجاورت (PROXIMITY) :
ارزش یك واقعه،بسته به نزدیك بودن فیزیكی یا معنوی مخاطبان به آن، برای آنان متفاوت است.

الف ـ مجاورت فیزیكی يا جغرافيايی (GEOGRAPHICAL PROXIMITY):
مخاطبان نسبت به واقعه ای كه در نزدیكی آنان رخ داده توجه بیشتری نشان می دهند. صدمه دیدن همسایه یا رخ دادن اتفاقی در محله، شهر یا كشور، هر یک بسته به نزدیكی و مجاورت از لحاظ جغرافیایی ممكن است برای مخاطب مهمتر باشد.
مانند:
استاندار جدید تهران منصوب شد.
شهردار منطقه 7 تهران استعفا كرد.

ب ـ مجاورت معنوی(PSYCHOLOGICAL PROXIMITY):
پیوندهای مذهبی، قومی و زبانی می توانند بر اساس ارزش و نزدیكی در خبر مهم باشند و گاهی این ارزش ها هم ارز مجاورت فیزیكی و گاهی بیش از آن است.
مانند:
مسلمانان بوسنی مورد تهاجم قرار گرفتند.
یك دانشمند ایرانی مقیم آلمان، مرد علمی سال شد.

5 ـ كثرت ( فراوانی در تعداد، اندازه، تعداد ( MAGNITUDE:
هر زمان كه در خبر از اعداد و ارقام استفاده شود و میزان و تعداد چیزی بیان شود ، نشان از ارزش كثرت آن دارد.
مانند:
تورم در آرژانتین به 300 درصد رسید.
تیم فوتبال ایران 17 گل به مالدیو زد.

6ـ شگفتی و استثنا (ODDITY):
رویدادهای عجیب و غیرعادی كه انتظار شنیدن آن وجود ندارد،به ندرت اتفاق می افتد. مانند: اختراع؛
گستره این ارزش زیاد است و باید با جامعه سنجیده شود.
مانند: ادعای ریشه كنی اختلاس یا رفع مشكل ترافیك در تهران.
مثال:
زنی در تهران 12 قلو زایید.
هزاران قورباغه به روستایی در چین حمله كردند.

7ـ تازگی خبر (TIMELINESS):
عمده خبرها این ارزش را در خود دارند و در واقع می توان آنرا ارزش جدا ناپذیر شمرد، زیرا اگر خبری به موقع منتشر نشود،به تاریخ پیوسته است.
تمامی خبرها باید دارای چنین ویژگی ای باشند؛ البته ممكن است یك سری از خبرها در گذشته اتفاق افتاده باشد ولی در حال حاضر فاش و منعكس شوند.

 

مفاهیماساسی در خبر نویسی وارزش های خبری

مفاهیم اساسی در خبر نویسی

خبر باید درست،روشن و جامع باشد و این صفات در تمام مراحل تهیه، تنظیم و انتشار آن در نظر گرفته شده و مراعات شود.

1ـ روشنی خبر (clear) :
خبر باید ساده، روشن و بدون ابهام تنظیم شود. مهمترین دلیل ابهام در خبر، درك نادرست خبرنگار از موضوع خبر است كه این اشكال را با مطالعه و پرسش از منبع می توان رفع كرد.
نكته دیگر آنكه در خبرهای دارای اصطلاحات علمی، حقوقی، پزشكی و فنی و…، مطلب باید به گونه ای انتشار یابدكه اولا فهم مطلب برای همگان آسان باشد، همچنین این ساده نویسی به ارزش علمی خبر آسیبی وارد نیاورد.
در این راه، همچنین داشتن یك رسم الخط واحد در خبر نویسی ضروری است.

2ـ درستی خبر (accurate):
صحت خبر ارزش و اعتبار خبر است و در صورت نبود اطلاعات لازم و عدم صحت خبر، اعتماد میان مخاطب و رسانه از بین می رود.
وجود تكذیبیه(Retraction) نشان از عدم دقت در این مفهوم اساسی دارد كه در مواردی می تواند موجب مشكلات قانونی نیز شود.
ازسوی دیگر درج مطالب فاقد صحت، اطمینان و مطالعه قبلی موجب بی اعتمادی و كاهش مخاطبان رسانه و رفتن آنان به سمت رسانه های دیگر است.

هیچ گاه درستی خبر نباید فدای سرعت انتشار آن شود

3ـ جامعیت خبر (compelete):
اطلاعات در خبر باید به صورت جامع و كامل داده شود. دادن اطلاعات آرشیوی و اشاره به سابقه خبر و پاسخگویی به 6 عنصر خبری (كی، كجا، كه، چرا، چه و چگونه) در خبر ضروری است.

انواع لید

1- لید نقلی: این لید كه در آن سخن نقل می شود، به سه صورت نوشته می شود:

الف) نقل قول مستقیم : این نوع لید در حالات ذیل به كار می رود :
زمانی كه سخن شخص حساس است و باید سخنان او بدون دستكاری و عین كلمات بیان شود.
در حالتی كه نقل قول مستقیم نشانگر شخصیت و طرز فكر گوینده است.
در حالتی كه خبرنگار می خواهد سخن منبع خبری را عینا عرضه كند.
در این لید در حد تصحیح اشتباهات دستوری به شرط آن كه معنی سخن عوض نشود، می توان جای برخی كلمات را عوض كرد، در غیر این صورت باید از لید غیر مستقیم استفاده شود.
مثال:
رییس جمهور گفت: (( امیدوارم بوش اشتباه خود را جبران كند))

ب) نقل قول غیر مستقیم: در این نوع لید، نقل قول دستكاری می شود و گیومه در آن حذف می شود ولی مفهوم اصلا نباید تغییر كند.
مانند:
رییس جمهوری گفت با سرمایه گذاری های جدید در صنعت برق تا پنج سال آینده سه نیروگاه در كشور ساخته خواهد شد.
در این نوع لید به جای گفت از واژه های دیگری چون اظهار داشت،اخطار كرد،فاش ساخت،ادعا كرد،هشدار داد، انتقاد كرد،یاد آور شد،ابراز داشت،درخواست كرد و … با توجه به بار معنایی هریك استفاده می شود.

ج) نقل قول تاكیدی یا جزيی: در این نوع نقل قول بخش كوچكی از یك جمله گوینده را برداشت كرده و آنرا بكار می بریم كه این نشان از تاكید بر آن دارد، به این معنی كه یك یا دو كلمه را در داخل گیومه می بریم و برجسته می كنیم.
مثال:
رییس بانك مركزی امروز اعلام كرد اقتصاد كشور به سوی ((شكوفایی و رونق)) گام برمی دارد.

2- لید قیاسی:
در این نوع لید، در واقع دو خبر مورد قیاس قرار می گیرند.
مانند:
در حالی كه تهران باهیجده درجه بالای صفر روزهای پاییزی را می گذراند، اردبیل با هفت درجه زیر صفر به زمستان زودرس رسیده است.
دامداران انگلیس برای جلوگیری از كاهش قیمت گوشت شصت هزار راس دام را كشتند؛ این در حالی است كه مردم برخی كشورهای جنوب از گرسنگی می میرند.

3- لید متراكم:
در این نوع لید اطلاعات در یك سطح قرار دارند و نمی توان به آنها اولویت داد.
در جریان سیل گرگان 400 نفر كشته شده، 100 میلیارد تومان خسارت برجای مانده و 5000 نفر از اهالی گلستان خانه خود را از دست دادند.

4- لید پرسشی:
در این نوع لید پرسشی مطرح می شود كه هدف آن انگیختن توجه مخاطب است.
باگذشت یك هفته از سال تحصیلی، دانش آموزان سیستانی می پرسند بالاخره كی كتاب های درسی به دستشان می رسد؟
به گزارش خبرنگار ما از زابل،دانش آموزان هنوز كتابی برای مطالعه در اختیار ندارند. مسوول آموزش و پرورش زابل می گوید: مشكل نرسیدن كتاب هر ساله در این شهر تكرار می شود.

5- لید فهرستی: نكات هم ارز به صورت فهرست شده در لید آورده می شوند.
مثال :
هیات دولت در جلسه دیشب دو تصمیم سرنوشت ساز اتخاذ كرد:
_ ایران در جنگ افغانستان بی طرف است.
_ مرزهای شرقی و غربی كشور بسته شد.

6- لید عمقی و ساده:
در این نوع لید، با خبرهای رو به رو هستیم كه یك كل را تشكیل می دهند ( ذكر مطلب كلی، لید ساده ایجاد می كند ) و ما جزیی از این كل را كه دارای اهمیت است برجسته كرده و به آن اشاره می كنیم، به این معنی كه اول به كل اشاره می كنیم و سپس جزء مهم آنرا برجسته می كنیم. این نوع لید بیشتر در قطعنامه ها، كنفرانس ها و جلسات بكار برده می شود.
_ مجلس لایحه طلاق را تصویب كرد كه براساس آن زنان مطلقه در نیمی از دارایی همسر سابق خود سهیم می شوند.
تصویب لایحه طلاق: كل
زنان مطلقه در نیمی از دارایی همسر سابق خود سهیم می شوند: جزء مهم.

_ لایحه مالك و مستاجر در شور دوم به تصویب رسید كه به موجب آن مالك می تواند پس از اخطار مستاجر خود را از خانه بیرون كند.
لایحه مالك و مستاجر: كل
مالك می تواند پس از اخطار مستاجر خود را از خانه بیرون كند: جزء مهم.

7- لید توصیفی:
این نوع لید بیشتر درخبرهای هنری كاربرد دارد.
18 میلیون دانش آموز با رفتن به كلاس درس، سال تحصیلی جدید را آغاز كردند. (ساده)
در حالی كه باران پاییزی چهره شهر را تازه كرده است، امروز 18 میلیون دانش آموز مرحله دیگری از زندگی خود را آغاز می كنند. ( لید توصیفی)

8-لید ضرب المثلی یا تمثیلی:
سنگ بزرگ علامت نزدن است. وزیر جدید آموزش و پرورش گفت كه قصد دارد همه واجدالتعلیم های كشور را پوشش دهد.
هر كه بامش بیش ، برفش بیشتر. این روزها كه كه ارتفاع برف در برخی در مناطق شهری به نیم متر رسیده است،هزینه پاروكردن برف ناگهان چند برابر افزایش یافت .

لید و انواع آن

اولین كلمات خبر سلاح ضربتی خبرنگار محسوب می شود.
در خبرنویسی باید با قرار دادن مهمترین ، پرهیجان ترین و گیراترین قسمت خبر در ابتدای آن بر بی اعتنایی خواننده غلبه كرد و او را مجذوب و شیفته ساخت.
نخستین جملات خبر را كه حاوی خلاصه موضوع اصلی واقعه یا عمل است ، اصطلاحا (لید) می گویند.
در حقیقت لید وسیله ای است كه اشتهای خواننده ای را كه پس از دیدن تیتر متوجه خبر شده است،بیش از پیش به خواندن خبر ترغیب كرده و او را روانه شرح خبر می كند.

*مشخصات لید:
لید معمولا به یك یا چند عنصر خبری بسته به اهمیت آنها در رویداد پاسخ می دهد و اصولا باید دارای ویژگی های ذیل باشد:
لید معمولا بین 20 تا 30 كلمه است كه ممكن است تا 40 كلمه هم برسد ولی بهتر آن است كه از 30 كلمه تجاوز نكند. ( لید در صورتی می تواند 40 كلمه باشد كه در گزارش های خبری بكاربرده شو )
لید باید با حجم خبر تناسب داشته باشد.
از تكرار كلمات در لید اجتناب شود.
لید نباید مبهم باشد.
لید نباید حاوی مطالب جزیی باشد.
لید حداكثر یك یا دو جمله است.
لید با زمان و مكان شروع نمی شود،مگر اهمیت ویژه ای داشته باشند.
از بكاربردن واژه های بیگانه و غیر آشنا در لید خودداری شود.
در لید از مخففات استفاده نشود.
نام یا عناوین اشخاص در كنار هم در لید نوشته نشود. ( در لید نباید نوشت: محمود احمدي نژاد، رییس جمهوری اسلامی ایران؛ بلكه باید تنها یكی را استفاده كرد)
بین نام یا عناوین اشخاص هر كدام معروف تر بود، باید از آن در لید استفاده شود.
از دو نوع لید در خبرها نباید استفاده كرد:
الف : لید بی محتوا: در این نوع لید با وجود آن كه از عناصر و ارزش های خبری استفاده شده ولی چیزی به مخاطب ارایه نمی دهد.
مثال: وزیر امورخارجه امروز در یك كنفرانس مطبوعاتی در خصوص تجارت جهانی صحبت كرد.
در این لید با توجه به این كه عناصر و ارزش خبری در آن رعایت شده ولی خبر مهمی به مخاطب نمی رساند.
ب : لید پر محتوا: در این نوع لید بی جهت از تمام عناصر خبر استفاده می شود.
مثال: حسن اكبری ، دانش آموز هیجده ساله ای كه صبح دیروز از عرض خیابان ستارخان می گذشت در اثر برخورد با اتوبوس شركت واحد كشته شد.
در این لید تمامی عناصر خبر آورده شده است و هیچ توضیحی و عنصری باقی نمانده تا در خبر ارایه شود.

برجسته سازی عناصر در لید

در تنظیم لید می توان مطالب را با تاكید بر یكی از عناصر شش گانه خبر تنظیم كرد. درنتیجه آن عنصر خبری، برجسته تر از دیگر عناصر ظاهر می شود.

1ـ لید كه: رهبر انقلاب در سخنانی اعلام كرد كه ایران هرگز به رهبری آمریكا در هیچ حركت ضد تروریستی شركت نمی كند.
رهبر انقلاب: كه ـ برجسته سازی عنصر كه در لید

2ـ لید كی: فردا جواب كنكور سراسری اعلام خواهد شد. فردا: كی
نكته آن كه در برجسته سازی عنصر كی ، لید با امروز، فردا، دیروز شروع نمی شود،مگر اینكه حساس و سرنوشت ساز باشد. مانند زمان امتحان كنكور، زمان معرفی قبول شدگان كنكور، زمان تحویل سال و…

3ـ لید كجا: تهران كانون گفت و گو های سیاسی برای حل بحران منطقه شد. تهران: كجا
در این نوع لید ارزش مجاورت مهم می باشد كه باید در خبر آورده شود.

4ـ لید چه: ریل گذاری مترو تهران تا سه ماه دیگر به پایان می رسد. ریل گذاری: چه
بكار بردن این لید مشكل است و در آن (چه) حالت مصدری می گیرد . دیگر این كه (چه) گاهی اوقات به عنصر چرا تبدیل می شود.
نقص فنی در چرخ های هواپیما باعث سقوط یاك چهل شد. نقص فنی: چرا

5 ـ لید چرا: جاری شدن سیل در گلستان منجر به مرگ چهارصد نفر شد.
جاری شدن سیل : چرا

6ـ لید چگونه: با سخنان رییس جمهور امروز اجلاس وزرای جهانگردی كشورهای اسلامی آغاز بكار می كند.
با سخنان رییس جمهور: چگونه

نكته: در خبر باید دید كدام عنصر خبری مهمتر است تا اول در لید آورده شود و هر عنصر خبری كه در لید اول بیاید،لید به نام آن گفته می شود. لید كه، چه، چرا، چگونه، كجا، كی، كه

قواعد تجربی نوشتن تیتر

1) در مطالب خبری، تیتر فعل داشته باشد؛

2) از فعل‌های قوی در تیتر استفاده كنیم؛

3) فعل تیتر باید ماضی مطلق یا مضارع اخباری باشد؛

4) باید از فعل معلوم استفاده كنیم؛

5) باید از گذاشتن نقطه در آخر تیتر خودداری کرد؛

6) از به‌کار بردن فعل در شروع تیتر خودداری شود؛ مگر آن‌كه به‌طور روشن مطلب را برساند؛

7) در جایی از اصطلاح مخفف استفاده كنیم كه برای خوانندگان كاملا روشن و قابل درك باشد؛

8) برای توصیف رویدادهایی كه زمان وقوعشان گذشته، از فعل زمان حال استفاده كنیم؛ البته در این موارد، عنصر زمانی را نباید همراه فعل حال استفاده كرد.

 

تفاوت تیتر و لید

برخی تفاوت‌های شكلی و محتوایی تیتر با لید عبارتند از:

1) لید، خلاصه مهمترین بخش خبر است؛ كه در شیوه‌های تاریخی همراه با لید و هرم وارونه نگارش خبر، در ابتدای متن خبر می‌آید؛ اما تیتر همان مطالب لید را با كلمات كمتر بیان می‌كند؛

2) كلیه خبرهای مطبوعاتی باید تیتر داشته باشند؛ در حالی‌که همه خبرها الزاماً لید ندارند؛ مثلاً خبرهایی كه به سبك تاریخی نوشته شده‌اند، لید ندارند؛

3) تیتر با حروف برجسته و درشت نوشته می‌شود؛ اما اندازه حروف لید به همان اندازه حروف متن خبر است.

4) لیدها در ابتدای خبرها و تیترها در بالای خبرها نوشته می‌شوند

انواع حروف‌چینی تیترها

حروف‌چینی تیترها اگرچه در واقع تابع همان مسیرها و تحول‌های حروف‌چینی متن است؛ اما معمولاً در تحریریه‌ها، به‌ویژه روزنامه‌ها، مسیر نسبتاً مستقلی را می‌پیماید. برخی از مهمترین انواع تیترنویسی‌ها عبارتند از:

1. خطاطی؛ قدیمی‌ترین روش تیترنویسی است، كه تیتر را با انواع سبك‌های خطاطی می‌نویسند.

2. دفورمه؛ گاهی با تصر‌ف‌هایی، بسته به مورد و مطلب، تیتر حروف‌چینی‌شده را تغییر شكل می‌دهند. كشیدن یا موج‌دار كردن تیتر، با كمك فیلم یا بلند و كوتاه كردن، از جمله این موارد است.

3. شابلون؛ شابلون، خط‌كشی پلاستیكی است كه حروف از سطح آن خالی شده و در واقع حروف به شكل طرح‌های قالب‌گرفته روی این قطعات پلاستیكی، كنده شده‌اند. این خط‌كش‌ها را روی كاغذ گذارده و با كشیدن قلم در درون خالی حروف، حروف را بر روی كاغذ منتقل می‌سازند.

4. لاتین فارسی؛ گاهی برای تهیه‌ی برخی تیترهای ویژه، حروف بزرگ تزیینی لاتین را بریده و به شكل حروف فارسی درمی‌آورند. مثلاً از (w) برای حروف (س) یا از (u) برای (د) بهره می‌گیرند.

 

اصول و قواعد تیتر نویسی

1. تیتر، هر اندازه كه كوتاهتر باشد، بهتر است؛ البته كوتاهی آن نباید به ابهام و گنگی بینجامد؛

2. تیتر باید از واژه‌های رسا بهره‌مند باشد؛

3. در تیتر نباید از كلمات تكراری استفاده شود؛

4. تا حد امكان باید از تیتر سؤالی و منفی و یا امری پرهیز شود؛

5. تیتر تا حد امكان باید از لید استخراج شود، مگر اینكه بخواهیم چندین مورد خبری را در تیتر به خواننده القاء نمائیم؛ كه بازهم در این‌صورت باید سعی شود، تا لیدی مناسب با تیتر تدوین كنیم؛

6. تیتر باید روشن و دقیق باشد؛

7. تیتر باید خلاصه‌ای از مطالب خبری باشد نه صرف یك عنوان؛

8. هریك از عناصر تیتر، باید دربردارنده اطلاعات جدید باشند؛

9. تیتر باید تا حدّ ممكن، حول یك موضوع با محور اصلی و مورد نیاز مخاطب باشد؛

10. در نگارش تیتر باید از به‌كار بردن واژه‌های شعاری و شكسته پرهیز شود؛

11. بهتر است تیتر بعد از تنظیم خبر نوشته شود؛

12. در تیتر خبری هم مثل خود خبر، باید به عناصر خبری توجه داشت. البته پاسخ به همه‌ی سؤالات مطرح‌شده در عناصر خبری، تیتر را طولانی می‌كند؛ بنابراین پاسخ به سوالات "كه" و "چه" و گاهی "كجا" از بقیه مهمتر است؛

13. در تیتر باید به مهمترین عناصر از عناصر شش‌گانه خبری اشاره كرد؛

14. تیتر باید جذاب باشد. به‌طور مثال، استفاده از لغاتی كه آن‌ها را اصطلاحاً "دراماتیك" می‌نامند، جذابیت خبری تیتر را افزایش می‌دهد؛ مثل استفاده از سرنگونی به‌جای بركناری.

تيتر و انواع آن

 

تیتر یا عنوان، در واقع ویترین و نام و نشان یك خبر در رسانه‌ها می‌باشد، كه آن خبر را به موجزترین شكل ممكن اعلام می‌دارد.

تیتر، به‌عنوان یكی از مباحث اساسی خبرنویسی، به‌ویژه در مطبوعات، جوهره و روح خبر و ماندگارترین بخش آن در ذهن مخاطب است؛ كه نخستین ارتباط مخاطب با اخبار از طریق آن صورت می‌پذیرد.

در واقع می‌توان تیتر را هدایت‌كننده به‌سوی خبر و هویت بخش خبر دانست که در رأس و ابتدای اخبار قرار می‌گیرد و با تعداد كلمات محدود، پیامی مرتبط با متن خبر را به مخاطب منتقل كرده و خلاصه خبر را بیان می‌كند.

تیتر به‌عنوان یكی از اجزاء ساختار خبر، در رسانه‌های مختلف نوشتاری، شنیداری و تصویری مطرح است؛ هرچند استفاده از آن در رسانه‌های غیر نوشتاری به اندازه‌ نوشتاری، تعیین‌كننده و راهنما نیست.

 

خواص و فواید تیتر

1. ترغیب خوانندگان به خواندن خبر؛ اگر تیتری جذّاب، جالب، پرمعنا، بدیع و مرتبط با نیازهای مردم باشد، توجّه مخاطب را به خود جلب كرده و او را به خواندن آن خبر ترغیب می‌كند. برعكس، اگر تیتری فاقد عناصر فوق باشد، می‌تواند باعث طرد مخاطب گردد.

2. بیان پیام خبر به شكلی كوتاه و موجز؛

3. تفكیك مطالب از همدیگر؛ عنوان یا تیتر خبر، مطالب مختلف موجود در یك نشریه را از یكدیگر متمایز ساخته و محدوده‌ی خبرها را جدا می‌كند.

4. ایجاد تصویری فوری از مضمون مطلب؛ تیتر به‌عنوان فشرده‌ای از مطلب یا نمود و گوشه‌ای مهم از مطلب، تصویری فوری از موضوع موجود در خبر برای مخاطب فراهم می‌آورد.

5. ارزیابی میزان اهمیت مطلب؛ مضمون تیتر، درشتی و ریزی قلم تیتر و محلّی كه در نشریه اشغال كرده (بالا و پایین بودن آن در صفحه)، خواننده را بی‌اختیار متوجه اهمّیت خبر می‌كند.

6. كمك به زیبا شدن صفحات؛ مثل عكس، طرح، رنگ و ... از تزیین‌های نشریه‌ها به‌حساب می‌آید.

7. نمایاندن جهت‌گیری؛ یك رویداد مشخص، از نشریه‌های مختلف تیتر یكسان نمی‌پذیرد و هر نشریه‌ای برای آن، تیتر به‌خصوصی به‌كار می‌برد، كه با بررسی تیترها می‌توان به جهت‌گیری، موضع و علاقمندی آن نشریه پی برد. مضامین تیترهای نشریات و همچنین مباحث شكلی آن‌ها، از حیث برجستگی تیترها و محل درج آن‌ها (بالا یا پایین صفحه بودن و كدام صفحه بودن) در این بررسی‌ها مورد توجه قرار می‌گیرند.

8. تسهیل دسترسی مخاطب به مطالب مختلف و متنوع نشریات؛

9. كمك به مخاطبان برای گزینش نشریه مطلوب از میان نشریات گوناگون.

 

اجزای تیتر

هرخبر مطبوعاتی، ممكن است غیر از تیتر اصلی، تیترهای فرعی هم داشته باشد؛ كه این تیترها با حروف كوچكتر در بالا و پایین تیتر اصلی، به‌قصد بهتر رساندن موضوع اصلی مطلب خبری و جلوگیری از طولانی شدن تیتر اصلی، آروده می‌شوند. این تیترهای فرعی كه به اجزای تیتر معروفند، عبارتند از:

1. روتیتر (kicker)؛ تیتری كه در بالای تیتر اصلی با حروف کوچک‌تر، قرار می‌گیرد و می‌تواند مقدمه یا مؤخره برای تیتر اصلی و یا مستقل باشد. این نوع تیتر، كه از كلمات و عبارات كوتاهی تشكیل‌شده، معمولاً فعل ندارد، غالباً مكمل تیتر اصلی است و مقدّمه آن یا بیان‌گر زمان و مكان وقوع رویداد یا بیان‌كننده سابقه خبر یا تلفیقی از موارد مذكور است. البته باید توجه داشت كه تیتر اصلی مستقل از تیترهای فرعی باید معنای كاملی داشته باشد و فهم آن به تیترهای فرعی وابسته نباشد. مثال:

در خیابان ولی عصر (روتیتر)

تونل فاضلاب تهران سه قربانی گرفت (تیتر اصلی)

 

2. زیر تیتر (Bank/Deck)؛ تیتری است كه زیر تیتر اصلی قرار گرفته و با حروف كوچك‌تر نوشته می‌شود. این نوع تیتر كه معمولاً در صفحه اول می‌آید، زمانی استفاده می‌شود، كه خبر، ابعاد مهمی داشته باشد؛ كه در این‌صورت، علاوه بر ذكر مهمترین بعد خبر در تیتر اصلی، در زیرتیتر بخش دیگر مهم خبر آورده می‌شود. زیرتیتر ممكن است مكمل تیتر اصلی یا روتیتر باشد و یا مستقل از آن‌ها باشد. مثال:

صبح امروز

انفجار بمب دانشگاه لندن را لرزاند

در حادثه‌ی امروز دانشگاه لندن دو تن كشته شدند (زیرتیتر)

 

3. خلاصه تیتر یا سرتیتر (submit title subtitle)؛ ‌اگر برای بیان ابعاد متعدد و مهم خبر، روتیتر، تیتر اصلی و زیرتیتر كافی نباشد، از خلاصه تیتر استفاده می‌شود. سرتیتر، خلاصه‌ای از مطالب مختلف را بعد از تیتر اصلی یا زیر تیتر و یا در نقاط مختلف متنی به‌صورت جملات مستقل بیان می‌دارد. این نوع تیتر معمولاً برای ایجاد تنوع در صفحه‌آرایی با علامت ستاره، دایره توپر مشكی، مربع و ... و در برخی روزنامه‌ها بدون نشانه با حروف بزرگتر از متن و كوچكتر از تیتر اصلی در پایین زیر تیتر قرار می‌گیرد. البته برخی مواقع هم در وسط مقالات، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها و اخبار طولانی در داخل كادر یا به‌صورت حروف و رنگ‌های متفاوت ارائه می‌شود. مثال:

رئیس جمهور در دیدار وزیر، معاونان و مدیران وزارت صنایع:

تقدیس فرهنگ سرمایه‌گذاری و تولید، نیاز فعلی كشور است

رئیس جمهوری بر پیوند میان مدیریت جامعه و مراكز دانشگاهی با صنعت تأكید كرد

*آیین نامه صندوق ذخیره ارزی به زودی به تصویب می‌رسد (خلاصه تیتر)

 

4. میان‌تیتر: (Subhead-inter title)؛‌ این نوع تیتر در چند مورد استفاده می‌شود: 1) زمانی‌كه خبرها طولانی شود، برای جلوگیری از خستگی خوانندگان از عبارات كوتاهی برای تفكیك خبر استفاده می‌شود؛ كه همان میان‌تیتر است، 2) وقتی بخواهیم به خواننده بفهمانیم كه بحث در حال تغییر است و 3) وقتی بخواهیم در مورد بخش‌های مختلف یك مطلب بلند توضیح بدهیم.

 

انواع تیتر

الف) انواع تیتر از نظر شكل؛ برخی از انواع آن از این قرارند:

1. تیتر یك سطری؛ مثال:

بگذارید طالبی تصمیم بگیرد!

 

2. تیتر چند سطری مساوی؛ این تیتر ممكن است به شكل مستطیل یا مربع باشد و در دو یا چند سطر و ترجیحاً در دو سطر ارائه می‌شود. مثال:

اعضای اوپك به دیدگاه یكسان برای

بازگرداندن ثبات بازار دست می‌یابند

 

3. تیتر پلكانی؛ این تیتر شبیه پله بوده و به راست و یا بطرف چپ تمایل دارد. مثال:

برزیل با ستاره‌های جهانی

پنجمین جام را می‌خواهد

 

4. تیتر هرم وارونه؛ این تیتر از سه یا چهار سطر تشكیل شده و اندازه و سطرهای آن از بالا به پایین كاهش می‌یابد:

مثال:

تقدیر رئیس جمهوری از

بازی جوانمردانه تیم

ملی فوتبال

 

5. تیتر مثلثی؛ این تیتر برخلاف برخلاف هرم وارونه از یك كلمه در سطر اول شروع می‌شود و به شكل مثلث پایان می‌پذیرد.

 

ب. انواع تیتر از نظر محتوا؛

1. تیتر استنباطی؛ برداشتی است كه تیترنویس از مفهوم خبر در یك جمله به‌دست می‌دهد. در این تیتر، می‌توان از فعل استفاده نكرد. مثال:

برزیل، ببركاغذی

 

2. تیتر اقناعی؛ تیتری است كه برای برانگیختن احساسات، جهت دادن به افكار عمومی و ایجاد هیجان بین مخاطبان استفاده می‌شود؛ که هدف آن، ارائه اطلاعات نیست. در تیترهای اقناعی باید از كلماتی كه بار معنایی بیشتری دارند، استفاده كرد. مثال:

آزاد راه تهران–شمال 150 هكتار

از منابع طبیعی را تخریب می‌كند

 

3. دو تیتری؛ این نوع تیتر برای رویدادهای تلفیقی یا خبرهای چندموضوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نكته مورد توجه در این تیتر آنست كه باید اندازه تیترها یكسان بوده و تیتر دوم هم حتماً باید با فعل تمام شود. گفتی است عناصر مختلف دوتیترها الزاماً از لید گرفته نشده بلكه از بخش‌های گوناگون خبر اخذ می‌شود. مثال:

رئیس جمهور در میان خوزستانی‌ها

بهره‌برداری از سد كارون 3 آغاز شد

 

4. تیتر غیرمتعارف؛ این نوع تیتر برای خبرهایی كه چندان جدی نیست یا فانتزی است به‌کار برده می‌شود. مثال:

تهران دیشب در آب غوطه خورد.

دیروز در تهران باران خاك بارید

 

5. تیتر سؤالی؛ از لحاظ قواعد تیترنویسی معمولاً نباید از تیتر سؤالی استفاده كرد؛ مگر آن‌كه پرسش، در عین حال، خود، پاسخ باشد. در این‌صورت می‌‌توان تیتر سؤالی آورد. مثال:

خاصیت این همه سمینار و گردهمایی چیست؟

 

6. تیتر با فعل منفی؛ طبق اصول تیترنویسی نوشتن فعل منفی درست نیست؛ ولی هنگامی كه وقوع نیافتن فعلی، خود، رویداد و خبر محسوب می‌شود در چنین وصفی می‌توان از فعل منفی استفاده كرد. مثال:

جزئیات تیراندازی از زبان شاهدان عینی

شلیك 5 گلوله، آرامش رئیس جمهور را برهم نزد

 

7. تیتر نقلی؛ این نوع تیتر از قسمت‌های مختلف سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، اطلاعیه‌ها یا بیانیه‌های افراد، مؤسسات، سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها گرفته می‌شود. در این نوع تیتر، معمولاً منبع خبر برای مستند كردن تیتر در روتیتر یا در اول تیتر قرار می‌گیرد. مثال:

سازمان هواشناسی:

برف و باران از فردا سراسر كشور را فرا می‌گیرد

 

8. تیتر خبری؛ تیتری که برای مطلبی که محتوای آن، اعلام و بیان رویدادهای زندگی اجتماعی باشد، آورده می‌شود. این تیتر، مانند متن خبر خودش خبر خواهد بود.

 

9. تیتر تفسیری؛ تیتر مربوط به مطالب تشریحی و تفسیری که به تجزیه و تحلیل وقایع و عکس‌العمل‌های آن می‌پردازد را تیتر تفسیری می‌گویند. این نوع تیتر، جنبه‌ی خبری نداشته و از این‌رو در مقالات و مطالب تحلیلی روزنامه‌ها و مجلات لازم نیست تیتر، خلاصه خبر و یا انعکاسی از مطالب خبری باشد، که در اطراف آن چیز نوشته شده و نویسنده می‌تواند از میان مسائل بسیار گوناگون، تیتر مناسبی برای مقاله خود انتخاب نماید.

مراحل خبرنویسی

هر روز، رویدادهای بی‌شماری در جهان اتفاق می‌افتد و هر كسی در اطراف خود، شاهد صدها و هزاران خبر است. بنابراین قبل از این‌كه خبرنگاری بخواهد به نوشتن خبر بپردازد، لازم است از میان تعداد زیادی رویداد، خبر را از غیر خبر تشخیص دهد. برای این مهم، باید به ارزش‌های خبری توجه داشته باشد و رویدادی را به‌عنوان خبر تلقّی كند، كه دارای ارزش خبری است. بعد از این مرحله، نوبت به خبرنویسی می‌رسد كه مراحل زیر را می‌توان برای آن بیان نمود:

1.گزارش‌گری؛ در این مرحله به گردآوری اطلاعات مربوطه، كسب جزئیات و پیدا كردن مصادیق و تجسّم یك رویداد پرداخته می‌شود. در این مرحله است كه خبرنگار باید تمامی سؤالات موجود در ذهن مخاطب، درباره‌ی رویداد را شناخته و تا حدّ امكان، پاسخ آن‌ها را بیابد. یكی از راه‌های معمول و مهمّ جمع‌آوری اطلاعات، پاسخ به عناصر شش‌گانه خبری است.

2.اندیشیدن؛ قبل از نوشتن خبر باید دانست، كه اصل ماجرا چیست و چطور باید عرضه شود؛ كه این امر در اندیشه اولیه به‌دست می‌آید.

3.سازماندهی؛ خبرنویس حرفه‌ای، قبل از آن‌كه بنویسد، به سازماندهی مواد خود می‌پردازد. سازماندهی خوب از درك مضمون اصلی رویداد ناشی می‌شود؛ یعنی اینكه خبرنگار، نقطه‌نظر اصلی باعث به‌وجود آمدن مطلب را به‌خوبی بشناسد و جزئیات بی‌ربط و بی‌اهمیت را از آن جدا كند.

4.پرداختن به ساز و كار موضوع؛ خبرنگار باسابقه، ساز و كار خبر را می‌شناسد. به‌دیگر زبان، درك مخاطب را ملاك و هدف قرار می‌دهد. ساز و كار زبان، همان میثاق‌های مخاطبان است؛ از واژه‌های آشنا تا رعایت قواعد علامت‌گذاری.

5.طراحی سبك و سیاق؛ سبك نوشتن بایستی در موقع خبرنویسی مدّ نظر قرار گیرد؛ تا نویسنده به‌صورت جذّاب و غیر تكراری به نوشتن خبر بپردازد و در واقع، هر بار به‌طرز جدیدی بنویسد.

6.انتخاب لید مناسب با آن خبر؛

7.نوشتن بدنه و متن خبر؛

8.ارزیابی تولید؛ در این مرحله، ویراستاری خبر و ارزیابی خبر از نظر جواب‌گوی رویداد بودن بررسی می‌شود.

9.گزارش‌گری و نوشتن دوباره؛ در این مرحله، اگر لازم بود با یك منبع خبری برای بار دوم تماس گرفته و به دوباره‌نویسی خبر می‌پردازیم؛ چراكه دوباره‌نویسی، زمان می‌آفریند و هر نوشته‌ای از دوباره نویسی سود می‌برد.

قواعد عددنویسی

برای نوشتن ارقام و اعداد در اخبار مطبوعات، قاعده و قانون مشخصی وجود ندارد؛ ولی در برخی موارد بهتر است، به‌جای حروف، از ارقام استفاده شود. به‌طور مثال، برای نوشتن مقیاس‌ها(متر، كیلومتر، لیتر و ...)، آمار و ارقام، ‌تاریخ و ساعات روز، شماره مواد قوانین، صفحات كتاب‌ها، تاریخ تولّد و شماره شناسنامه، مبلغ‌ها و شماره تلفن‌ها، شماره اتومبیل و ساختمان، قد و وزن، نتایج انتخابات یا مسابقات.

اما برای نوشتن مواردی مثل اعداد یك رقمی، سن اشخاص، اعداد تقریبی یا تخمینی، اعدادی كه جمله با آن‌ها آغاز شده، اعداد ترتیبی، اعداد كسری، اعداد غیر آماری و شماره‌های بیش از پنج رقمی (كه به‌صورت تلفیقی از عدد و حروف می‌آید)، از حروف، برای نوشتن اعداد استفاده می‌شود.

قواعد علامت‌گذاری

به‌منظور جدا كردن جملات از یكدیگر، رعایت ارتباط بین عبارات ناتمام، احتراز از تداخل الفاظ و معانی، نشان دادن مطالبی كه از دیگران نقل قول یا اقتباس می‌گردد و همچنین برای سهولت تعریف و توضیح در تقسیم موضوعات و نظایر آن‌ها، در زبان‌های زنده و مهم دنیا و مخصوصاً زبان‌هایی كه ریشه لاتین دارند، از علائمی استفاده می‌شود، كه طریقه به‌كار بردن آن‌ها را در زبان انگلیسی (punctuation) می‌گویند. برخی از رایج‌ترین قواعد علامت‌گذاری که با زبان‌های مهم و زنده دنیا مطابقت دارد، عبارتند از:

1. نقطه (.)؛ نقش مهم نقطه در نوشتن و جدا كردن جملات كامل از یكدیگر است. علاوه‌بر آن، وقتی به‌دنبال یك حرف بیاید، به‌معنای آنست كه آن حرف، علامت اختصاری یك كلمه است. باید دانست نباید از این علامت در پایان تیتر خبر و اجزای آن(روتیتر، سرتیتر و میان‌تیتر) استفاده كرد.

2. ویرگول (،)؛ ویرگول برای تسهیل درك نوشته است. موارد مهمی كه در به‌كار بردن ویرگول در خبرنویسی ضروری است از این قرارند:

تمایز و شمارش؛ وقتی كه در یك جمله چند اسم یا صفت یا كلمه‌های متعاطف دیگر كه دارای إسناد واحدی هستند به‌دنبال هم بیایند؛

رفع ابهام؛ در هر موردی كه پشت سر هم قرار گرفتن دو كلمه با احتمال ایجاد ابهام روبرو باشد؛

جلوگیری از اشتباه شدن؛ در مواردی كه نگذاشتن ویرگول باعث عوض شدن مفهوم جمله می‌شود.

3. نقطه ویرگول (؛)؛ نقطه ویرگول كه در عالم مطبوعات "پوئن ویرگول" هم نامیده می‌شود، برای جدا كردن جملاتی است كه به‌خودی خود دارای معنا و مفهوم كامل هستند، ولی عبارات و جملاتی كه بعد از آن‌ها می‌آید، مربوط به آن‌هاست.

4. دو نقطه (:)؛ موارد استفاده از آن، عبارت است از:

· قبل از نقل گفته یا نوشته دیگران؛

· قبل از ذكر یك مثال، توضیح یا یك نتیجه؛

· برای تقسیم یا تفكیك یك موضوع؛

5. گیومه («»)؛ گیومه یا نشانه نقل قول در متن خبر، در موارد زیر استفاده می‌شود:

نقل قول مستقیم؛

اسامی خاص؛ اسامی خاص نامأنوس یعنی اسم‌هایی كه خواننده با آن‌ها آشنایی كامل ندارد، باید در گیومه قرار بگیرند؛ مانند نام‌های خارجی؛

متمایز كردن یك عبارت یا كلمه؛

سلب مسئولیت؛ موقعی كه نویسنده نمی‌خواهد، مسؤولیت بخشی از نوشته‌اش را كه از منابع دیگر اقتباس كرده، به‌عهده بگیرد، آن‌را داخل گیومه می‌آورد.

6. علامت تعجب (!)؛ این علامت در پایان كلمات یا جملاتی كه حیرت، استهزاء و خوشحالی زیاد را برساند و همچنین بعد از نام یا عنوان مخاطب (معمولاً در مواردی كه خطاب با نوعی تحكّم همراه باشد)، استفاده می‌شود.

7. پرانتز ( () )؛ پرانتز یا دو كمان در اصلی‌ترین شكل خود، برای افزودن هرگونه اطلاع اضافی در وسط جمله به‌كار می‌رود

اصول خبر نویسی در روابط عمومی

خبر، با لید كه خلاصه خبر است، شروع شده و مشروح خبر، جریان كامل آن‌را بیان می‌كند. در شرح خبر كه می‌توان آن‌را متن خبر نامید، توضیح و بیان تفصیلی تمامی اجزائی كه در لید بدان اشاره شده، می‌آید.

برای نوشتن متن، كه بنا به‌ضرورت، ممكن است از یك یا دو جمله و بند تا بیش از ده جمله و بند طول داشته باشد، مراعات قواعد و اصول خاصّی لازم است؛ كه رعایت آن‌ها سبب توجه خوانندگان و شنوندگان به اخبار، مقالات و نوشته‌های روزنامه‌نگاران و متخصصان امور ارتباطی شده و آن‌ها را قابل چاپ و انتشار می‌نماید

 

قواعد كلی

1. ساده‌نویسی؛ خبر باید ساده، روان، قابل فهم و به زبان همه مردم باشد؛

2. تازگی؛ خبر، باید همیشه نسبت به خبر روز قبل تازه‌تر بوده و نكات جدیدی را دربرداشته باشد. خبرنگار باید سعی كند از بیان تكراری حقایق و بدیهیّات خودداری نماید.

3. كوتاه‌نویسی؛ از اصول مهم خبرنویسی، کوتاه‌نویسی است؛ که بیشترین اطلاعات در كوتاه‌ترین متن ارائه می‌شود. یك مطلب خبری، به‌طور متوسط نباید از 300 تا 500 كلمه، تجاوز كند. مگر در خبرهای مهم؛ که می‌توان تا چند ستون، مطلب تهیه كرد.

4. تقدّم دیگران؛ خبرنگار و نوشته‌هایش، باید بیشتر، از دیگران حرف بزند و از خود كمتر سخن به‌میان آورد.

5. هماهنگی؛ خبر باید به‌گونه‌ای تنظیم شود، كه بخش‌های مختلف آن (تیتر، لید، متن) و جملات متن خبر، با یكدیگر هماهنگی و تطابق لازم را داشته باشند. آن‌چه كه خبر را جذّاب و مخاطب را به خواندن، دیدن و یا شنیدن آن ترغیب می‌كند، ارتباط و هماهنگی بین اجزای آن است. هرچه این ارتباط، قوی‌تر باشد و جملات متن، پرمعنی و در عین حال، كوتاه‌ باشند، خواندن و شنیدن آن برای مخاطب جذّاب‌تر است. این هماهنگی را می‌توان با تكرار به‌موقع موضوع(محور) اصلی، یك واژه‌ی كلیدی خبر، كلمات و عبارات ربط‌دهنده و استفاده به‌موقع از نام مكان‌های مختلف، فراهم كرد.

6. جامعیّت؛ یكی از مفاهیم اساسی خبرنویسی، جامعیّت خبر است. یعنی اینكه تا حد امكان، خبرنگار یا دبیر خبر، باید كلیه اطلاعات مربوط به رویداد را جمع‌آوری و در بسته‌بندی خوب و جذّاب ارائه كند و باید بكوشد به كلیّه پرسش‌هایی كه در ذهن مخاطب است، پاسخ گوید.

7. درست‌نویسی؛ از اصول اولیّه نوشتن خبر، درست‌نویسی است. هنگام درست‌نویسی، رعایت نكته‌های نگارشی، چه در صحیح نوشتن كلمات و تركیب‌ها و چه در نوشتن ساختمان صحیح جملات، بسیار اهمیت دارد و به موازات آن، چنانچه متن ترجمه‌شده باشد،