خشم در کودکان      

خانواده اولین پایه گذار شخصیت و ارزش ها و معیارهای فکری کودک است و نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک و خط مشی زندگی آینده او دارد. خانواده نخستین محیط زندگی فرد است و در حقیقت الگوی کوچکی از الگوی وسیع تر اجتماعی به شمار می رود که در آینده با آن مواجه خواهد شد.در آن جاست که کودک با جهان آشنا می شود و ارکان شخصیتش کم کم شکل می گیرد. تربیت فرزندان یکی از سخت ترین و پرزحمت ترین کارهایی است که افراد کمترین آمادگی را برای انجام آن در خود حس می کنند. اما با توجه به واقعیت گفته شده همه والدین می توانند با رعایت نکاتی چند گام های موثری را برای داشتن ارتباط موثر و سازنده با فرزندان خود برداشته و تبدیل به والدینی نمونه شوند.کودکان نیز مانند بزرگسالان دارای عواطف مختلفی هستند خشم یکی از احساسات طبیعی انسان است و هرکس درجه هایی از آن را دارد اما کودکان باید از ابتدایی ترین مراحل تربیتی شان یاد بگیرند چطور این احساس سرکش را مهار کنند...برخورد صحیح والدین درمدیریت آن میتواند از بسیاری از عواقب مخرب آن بکاهد عاطفه خشم از 6 ماهگی به بعد کم کم در کودک بروز و ظهور می یابد. و اگر کودک از اعمال ناشی از خشم خود نتیجه بگیرد، به تدریج تقویت می گردد. بنابراین پدر و مادر باید از زمان کودکی به فکر تعدیل و کنترل این عاطفه غریزی باشند

دلایل بروز خشم در کودکان

محیط : محیط خانه، مدرسه و محله می تواند کودک شما را پرخاشگر کند. با توجه به نقش الگویی پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده ، نزدیکان، معلمان و همسالان برای کودک ، اگر یکی از نامبردگان پرخاشگر باشد، این رفتار به او نیز منتقل خواهد شد .

 گرسنگی : هرگاه زمان غذای کودک بگذرد، پرخاشگر می شود و در موارد بسیاری ، گرسنگی خود را به مادر نمی گوید. به مادران عزیز توصیه می کنیم به ویژه در مهمانی ها و زمانی که مهمان دارند، از غذای کودک خود غافل نشوند. 

خستگی : اگر فعالیت کودک بیش از حد باشد و در پیاده روی و بازی زیاده روی کرده باشد، با کوچک ترین بهانه ها به مرحله فروپاشی می رسد و پرخاشگری خواهد کرد

بی خوابی : طبیعی است هرگاه زمان خواب کودک به تاخیر افتد، پرخاشگر می شود. این مشکل بیشتر درمهمانی ها و زمانی که پدر ومادر مشغول پذیرایی از مهمان ها هستند، پیش می آید.

بیماری :شناخت علایم ودرمان هرچه سریعتر کودک میتواند دراین امر بسیار کارساز باشد

جلب توجه : در مواردی، پرخاشگری کودکان برای جلب توجه است؛ چون احساس کرده که هرگاه پرخاشگری می کند، تمام نظرها به او جلب می شود و پدر ومادر، خواهرو برادر بزرگ تر و دیگر نزدیکان او را نصیحت می کنند.

راههای کنترل خشم

-کودک را از احساسش آگاه کنيد هر قدر کودک شما بيشتر ياد بگيرد که احساسش را بيان کند و حس هاي پيچيده منفي اش را به زبان بياورد و آنها را بشناسد،کمتر اين حس ها را با واکنش منفي خشم بروز مي دهد.براي اينکه او احساسش را بشناسد و بر آنها اسم بگذارد، شما بايد درباره احساسات خودتان و او صحبت کنيد.

 - خودتان خونسرد باشيد کودکان به سادگي نسبت به محيط اطراف شان واکنش نشان مي دهند اگر شما خوشحال و سرحال باشيد، آنها هم خوشحال خواهند بود و اگر ببينند والدين شان عصباني و ناراحت هستند، آنها نيز کج خلقي خواهند کرد.

-خشم کودک تان را بپذيريد خشم کودک تان را بپذيريد و به احساسش احترام بگذاريد.اگر وقتي او عصباني است، بگوييد:«چيزي نشده که ...آرام باش...»او بيشتر عصباني خواهد شد.چون مي بينيد که پدر و مادرش هم احساس او را درک نمي کنند و به سادگي از کنارش مي گذرند.

-به او بیاموزید که با خشم کنترل نشده و فریاد و پرخاش به هدفش نخواهید رسید.

 به او بگویید که پیش از هرگونه واکنشی از خودش بپرسد:«دوست دارم چه اتفاقی بیفتد؟»و اینکه خشم لجام گسیخته او را به خواسته اش نخواهد رساند.کودک شما باید درک کند که هیچ چیز به اندازه درک متقابل، کارها را جلو نمی برد.

اگر دیدید که خشم دو کودک به درگیری فیزیکی منجر شده، فوراً مداخله کنید و آنها را از این کار بازدارید.

دو کودک را از هم جدا کنید و هر یک را به گوشه ای ببرید.اطمینان حاصل کنید که هر دو ایمن هستند و قصد ندارند دوباره دعوا کنند.مشخص کنید که اگر می خواهند با هم باشند، نباید با هم دعوا کنند. در غیر این صورت هر یک را تنها به گوشه ای خواهید فرستاد. به آنها فرصتی دوباره دهید با هم بازی کنند تا ببینند می توانند بدون کشمکش با هم بازی کنند یا خیر.

چندراهکار عملی برای مهارخشم درکودکان

حباب درست کردن

وقتی فرزندتان خشمگین شد، یک ظرف حباب درست کن به او بدهید. لازمه حباب درست کردن، تمرکز بر تنفس است.تنفس آرام و شمرده، احساسات خروشان کودک را آرام می کند. به مدت چند هفته روزی یک دقیقه با فرزندتان حباب درست کنید؛ بعد از اینکه حباب درست کردن را یاد گرفت، از او بخواهید با کمک گرفتن از قوه تخیلش، حباب های متفاوتی درست کند. لطافت حباب ها و تلاش برای ساخت آنها روحیه کودک را آرام تر می کند.

گروپ گروپ راه رفتن 

پاکوبیدن و ترکاندن حباب به کودکان اجازه می دهد که به شکلی جامعه پسند هیجان های خود را تخلیه کنند. در این روش کودک ابزارهای عینی بیان خشم خود را یافته است نه اینکه فقط به او “بازداری “گوشزد شود

بادکنک های خشم

در این بازی، ترکاندن بادکنک ها کودک را قادر می کند خشم خود را ببیند، بشنود و احساس کند. بنابراین به او فرصت داده می شود که خشم خود را لمس کرده و آن را بیان کند.

این روش بیان مستقیم خشم است و به کودک کمک می کند بفهمد چگونه خشم در درون او می تواند انباشته و سپس منفجر شود و به او یا دیگران آسیب برساند.چگونه او می تواند خشم را به آرامی و با احساس امنیت و آرامش تخلیه کند

در خاتمه

باید توجه داشت که عاطفه خشم در کودکان نباید ریشه کن گردد. زیرا برای ادامه حیات و دفاع از خود ضروری است. بلکه باید این عاطفه را تعدیل نمود و در جهت خدمت گزاری سایر عواطف به کار گرفت.

منابع:

کلیدهای تربیت کودک   نوشته رابرت وینچی ترجمه دکتر جوادمیدانی

اینطوری هم میشود     نوشته دکترمحمدحسن شهسواری

کودکی بد وبزرگسالی خوب نوشته لارا شل سینگر ترجمه نوشین ریشهری